atelier: Tektoniek
docenten: Rob Bollen & Aldo Trim
lengte: kwartaal (8 weken)
Een kritische balans
Een verkenning van het thema Tektoniek middels intensief modelonderzoek.
Kenneth Frampton spreekt in relatie tot de term tektoniek over ‘de dichterlijkheid van de constructie’. Het Griekse woord tekton refereert niet alleen aan het métier van de timmerman, maar ook aan de oorspronkelijke rol van de constructie en de verbindingen in een bouwwerk. Een tektonische benadering, dat is: een gebouw verheffen tot voorstelling van haar eigen constructieve logica.
Doordat de opgave zodanig was ingericht dat er iedere atelier-bijeenkomst een specifiek aspect werd behandeld, is in korte tijd een doortimmerd ontwerp ontstaan. Achtereenvolgens waren deze aspecten: concept, ruimtelijkheid, constructie, detail en eindmodel. De opgestelde modellen houden dezelfde volgorde aan. Deze reeks toont alleen die modellen die leidend waren voor het eindresultaat.
Ieder aspect is gevat in een model met een specifieke schaal. De modellen zijn zowel de uitkomst van een studie naar een specifiek onderdeel, alsook richtinggevend naar het eindmodel. Naast het maken en ontwerpen was ook het observeren en corrigeren een wezenlijk onderdeel van de opdracht. Het ontwerp betreft een yogastudio die aan het Akragon-gebouw in Rotterdam hangt.
Het organiserende idee voor de conceptmaquette is evenwicht: het hele bouwwerk balanceert schijnbaar op één stalen ligger die uit het gebouw steekt. Daarnaast kent het model een sterke ritmiek van translucentie, licht-donker en open-gesloten.
Bij het ruimtelijke model staat de ruimtelijke ervaring centraal. Het translucente omhulsel van de conceptmaquette is hier vertaald naar een opaalglazen schil. Door het afschermen van de directe buitenwereld ontstaat een in zichzelf gekeerde ruimte, zoals ook de gebruikers van de ruimte het innerlijk verkennen. Tijdens het beoefenen van yoga is er voortdurend contact met de vloer. De glazen schil is daarom opgetild zodat de vloer drempelloos overloopt in de horizon. Pas wanneer men op de yogamat zit is een glimp van de buitenwereld waar te nemen.
De referentie die mij voor ogen stond was Otto Wagner’s Postsparkasse in Wenen. De wijze waarop de bovenliggende constructie van het opaalglazen plafond in de grote hal door het glas heen schemert prikkelt de verbeelding.
Tijdens het maken van de constructiemaquette ontdekte ik dat het ritme van de constructie afgeleid kon worden van de standaardmaat van een yogamat. In het eindmodel correspondeert de afstand tussen twee portalen met de lengte van de yogamat. Zodoende vertelt de buitenkant iets over wat binnen gebeurt en krijgt het gebouwtje een schaal.
Het detailmodel toont de samengestelde kolom en een deel van de ligger van de spanten. In plaats van het glas op te sluiten met een glaslat is de ruit geborgd met een ronde staf, welke weer is bevestigd aan de samengestelde kolom.
In het eindmodel is de opening tussen de twee hoekstalen die samen de kolom vormen ingevuld met onbehandeld hout. Het hout steekt naar achteren door de ruimte in. Daardoor heeft het interieur een veel zachtere beleving dan de buitenkant doet vermoeden.